Objective: The aim of the current study was to check, also widely-used in Turkish traffic psychology area, ‘Brief Symptom Inventory’, ‘Type-A Personality Scale’ and ‘Multidimensional Anger Scale’ on professional drivers or traffic offenders who apply to psychotechnical evaluation centers to performance rating or to regain their driving license.
Methods: The study included 561 male drivers between the ages of 20 and 50 years and mean of the age was 33.67±8.64. One hundred fifty nine of them were drivers who lost driving licence because of offence against traffic rules acorrding to Law of the Road that is numbered 2918. Two hundred forty eight of them were drivers who apply the centers because of performance rating or employment application. The others (154 drivers) were volunteer who chosen randomly. As the assessment instruments Brief Symptom Inventory, Type-A Personality Scale and Multidimensional Anger Scale were used.
Results: Psychometric analyses revealed that drivers who the driver licences were held back got significantly lower scores for Brief Symptom Inventory, the subscales aggressive behaviors and revenge seeking behaviors of Multidimensional Anger Scale. In addition, the drivers presenting for performance evaluation and the drivers whose license was taken got significantly higher scores for the subscale importance placed on time of Type-A Personality Scale and the subscales keeping calm, introvert reactions and reckless behaviors of Multidimensional Anger Scale than the volunteers. When the results of the discriminant function analyses were evaluated the results showed that the drivers presenting for performance evaluation were the most accurately classified at the rate of 77.7%, followed by the volunteers at the rate of 56% and the drivers whose driving license was taken at the rate of 14.5%.
Discussion: The results of self-reported psychological scales should be evaluated very carefully in driver selection and evaluation. Self-report scales that were used at the current study were not sufficient criteria alone. It was arised that, beside these kind of scales, some different method especially interview technique must be used. (Anatolian Journal of Psychiatry 2010; 11:235-241)
Sürücü seçme ve değerlendirmede özbildirime dayalı psikolojik ölçeklerin yeri
Amaç: Bu çalışmanın amacı, trafik psikolojisi alanında ülkemizde de kullanılmaya başlanan ve özbildirim türünde ölçekler olan ‘Kısa Semptom Envanteri,’ ‘A-Tipi Kişilik Ölçeği’ ve ‘Çok Boyutlu Öfke Envanteri’nin performans değerlendirmesi için ya da trafik suçu işleyen ve sürücü belgelerini geri alabilmek için psikoteknik değerlendirme merkezlerine başvuran bireyler üzerindeki işleyişini araştırmaktır.
Yöntem: Trafik kurallarını ihlal ettikleri için 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu kapsamında ilgili maddeler nedeniyle ellerinden sürücü belgesi alınanlar (s=159), çalıştıkları şirket tarafından performans değerlendirilmesi ya da iş başvurusu amacıyla gönderilenler (s=248) ve gönüllü bireyler (s=154) olmak üzere toplam 561 erkek sürücü örneklem grubunu oluşturmuştur. Yaş aralığı 20-50, yaş ortalaması 33.67±8.64’tür. Veri toplama aracı olarak Kısa Semptom Envanteri, A-Tipi Kişilik Ölçeği ve Çok Boyutlu Öfke Ölçeği kullanılmıştır.
Sonuçlar: Yapılan istatistik analizler sonucunda sürücü belgesi alıkonan grup, Kısa Semptom Envanterinin toplam puanı ve tüm alt ölçekleri, ÇBÖÖ-saldırgan davranışlar ve ÇBÖÖ-intikama yönelik tepkiler alt boyutlarından gönüllü gruba göre daha düşük puanlar almıştır. Bunlara ek olarak, performans grubu ve sürücü belgesi alıkonan grup; A tipi-zamana verilen önem, ÇBÖÖ-sakin davranışlar, ÇBÖÖ-içe dönük tepkiler ve ÇBÖÖ-umursama tepkiler alt ölçeklerinden gönüllü gruba göre anlamlı olarak daha yüksek puanlar almıştır. Diskriminant analiz sonuçları incelendiğinde, üç grup içinde performans değerlendirmesi grubunun, %77.7’lik oranla en yüksek doğru sınıflandırma oranına sahip olduğu görülmüştür. Bunu, %56’lık oranla gönüllü grup ve %14.5 ile sürücü belgelerine el konulan grup izlemiştir.
Tartışma: Psikoteknik değerlendirme merkezlerin-de sürücü belgesi alıkonan bireyler için bir karar verileceğinde, özbildirime dayalı psikolojik ölçeklerden elde edilen bilgilerin dikkatli bir biçimde değerlendirilmesi gerekmektedir. Söz konusu ölçeklerin, sürücü seçme ve değerlendirme sürecinde karar vermek için tek başlarına ölçüt olarak kullanılması doğru değildir. Bu ölçeklerin yanı sıra, özellikle görüşme teknikleri gibi birtakım destek yöntemlerin kullanmasının gerekliliği açık bir biçimde görünmektedir. (Anadolu Psikiyatri Dergisi 2010; 11:235-241)